Wanneer kan werkgever recherchebureau inschakelen?

Het inschakelen van een recherchebureau door een werkgever is niet zonder risico’s

Het komt regelmatig voor dat een werkgever een werknemer verdenkt van ongeoorloofde activiteiten, maar dat niet kan bewijzen. Denk aan werken voor een ander bedrijf tijdens ziekte. Werkgever kan dan besluiten een recherchebureau in te schakelen om bewijs te verkrijgen.  Dat is echter niet zonder risico.  Dat blijkt  uit een recente uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (ECLI:NL:GHARL:2024:6463) waarin duidelijk wordt dat werkgevers zeer terughoudend moeten zijn met het inschakelen van particuliere onderzoeksbureaus. Wanneer dit middel onterecht wordt ingezet, kan dit tot aanzienlijke financiële en juridische consequenties leiden. In deze zaak kreeg een werknemer in hoger beroep een aanzienlijke billijke vergoeding toegekend, omdat de werkgever een recherchebureau had ingezet op basis van onvoldoende concrete verdenkingen.

Wat was het geval?

Een werknemer was wegens ziekte arbeidsongeschikt verklaard. De werkgever, die vermoedde dat de werknemer elders werkzaamheden verrichtte, schakelde een particulier recherchebureau in om de werknemer wekenlang te observeren. Daarbij werden niet alleen de werknemer, maar ook zijn gezin en woonomgeving op beeld vastgelegd.

Het onderzoeksrapport bevatte geen concrete feiten die de verdenking konden onderbouwen. De werkgever heeft het rapport aan de werknemer doen toekomen en besloot vervolgens zonder de werknemer in de gelegenheid te stellen op het rapport te reageren de arbeidsovereenkomst te beëindigen, waarna de werknemer een procedure startte wegens onrechtmatig en ernstig verwijtbaar handelen door de werkgever.

Wat vond de rechter?

In eerste aanleg wees de kantonrechter het verzoek van de werknemer af, maar in hoger beroep stelde het gerechtshof hem in het gelijk. Het hof oordeelde dat:

• Het inschakelen van het recherchebureau prematuur was: Geruchten alleen vormen geen voldoende basis om een dergelijk ingrijpend middel in te zetten.
• Er onvoldoende rekening was gehouden met de privacy van de werknemer: Observatie en vastlegging van persoonlijke gegevens vormen een ernstige inbreuk op de persoonlijke levenssfeer. Dit kan alleen gerechtvaardigd zijn bij concrete verdenkingen van ernstige overtredingen.
• Hoor en wederhoor ontbraken: De werknemer kreeg geen kans om de vermeende geruchten te weerleggen voordat de arbeidsovereenkomst werd beëindigd.

Het hof achtte het handelen van de werkgever daarom ernstig verwijtbaar en kende de werknemer een billijke vergoeding van € 17.000 toe, bovenop € 5.000 aan advocaatkosten.

Belangrijke lessen voor werkgevers

Deze uitspraak benadrukt dat het inschakelen van een recherchebureau niet lichtvaardig mag gebeuren. Werkgevers lopen grote risico’s als zij onzorgvuldig omgaan met privacy- en arbeidsrechtelijke garanties. Bij het overwegen van zulke maatregelen raden wij aan om de volgende punten zorgvuldig te overwegen:

• Hebben de verdenkingen een voldoende serieuze en concrete basis? Geruchten alleen zijn niet voldoende.
• Zijn er minder ingrijpende middelen beschikbaar? Denk aan gesprekken, interne controles of een waarschuwing.
• Heeft de werknemer de kans gekregen zijn kant van het verhaal naar voren te brengen? Het beginsel van hoor en wederhoor is essentieel.
• Beperk de impact op de persoonlijke levenssfeer: Kies voor een gerichte en proportionele aanpak.

Hoe kunnen wij helpen?

Overweegt u het inschakelen van een recherchebureau of andere maatregelen bij vermoedens van ongewenst gedrag? Onze juristen staan klaar om u te adviseren. Wij helpen u om zorgvuldig te werk te gaan, risico’s te beperken en uw juridische positie te versterken. Neem contact met ons op voor een vrijblijvend gesprek.